De Liberale Dierenvrienden bezochten maandag 28 oktober samen met Wim Meulenkamp, die voor de VVD-Tweede Kamerfractie het woord voert op visserij, de kaviaarkweker ANNA Dutch in Eindhoven om daar met eigen ogen te zien hoe voor de steuren wordt gezorgd.
De steur wordt in het wild ernstig bedreigd. Daarom is de in- en verkoop van kaviaar uit het wild in Europa verboden. Teelt is onder strenge voorwaarden wel toegestaan.
ANNA Royal Dutch Caviar — vernoemd naar de Russische prinses Anna Paulowna die in 1816 trouwde met onze latere koning Willem II — is in 2009 opgericht door Vusal Huseynov en Oleg Salkazanov. De zakenpartners kozen bewust voor een ‘gesloten’ steurteelt, oftewel in binnenbassins in plaats van buiten in een natuurlijke omgeving, om de dieren te beschermen tegen ziektes en vervuiling. Daar zit wel een keerzijde aan: ANNA Dutch komt hierdoor niet aanmerking voor het EU-keurmerk biologisch terwijl zij wel aan de andere voorwaarden voldoen.
Zo zijn Huseynov en Salkazanov wars van onnatuurlijke voedingsstoffen. Een evenwichtig dieet van eiwitten, mineralen, vetten en vitaminen zorgt voor sterke, gezonde dieren. Ze geven hun steuren puur natuurlijke voeding: planten en ook andere vissen. Steuren zijn, net zoals de meerval, carnivoren. Daardoor kunnen ze foerageren en jagen, oftewel hun natuurlijk gedrag vertonen, wat weer stress voorkomt.
Rustige omgeving
Dat konden we zien. ANNA Dutch laat bewust niet te vaak bezoekers binnen — in de natuur zien de steuren immers ook niet iedere dag (nieuwe) mensen — maar de dieren leken geenszins verontrust door onze interesse. Om de natuurlijke beleving van de dieren na te bootsen, laat ANNA Dutch jonge steuren een tijdje met de oudere dieren meezwemmen. Zo moeten ze het foerageren en jagen van de oudere dieren leren. In de bassins zwommen steuren van verschillende leeftijden rustig door elkaar heen. Ook wordt er geen gebruik gemaakt van kunstmatig licht, en leven de vissen dus mee met het dag- en nachtritme en de seizoenen.
Om kaviaar te telen, moet je geen haast hebben. Pas vanaf 3 jaar oud kunnen de mannetjes van de vrouwtjes worden onderscheiden. Dan duurt het nog minstens 2 tot 4 jaar, afhankelijk van het ras, voordat de dieren oogst- en slachtrijp zijn. Soms langer. Bij ANNA Dutch zwemmen ook steuren van meer dan 20 jaar oud. De meesten worden op speciale steurkwekerijen geboren en grootgebracht voordat ze naar ANNA Dutch worden overgeplaatst.
In de natuur migreert de steur tussen de zee en rivier. Die omstandigheden bootst ANNA Dutch na met bassins op verschillende watertemperaturen. Om de eicelrijping te bevorderen, kunnen de dieren een aantal maanden in koud water van zo’n 5 graden Celsius worden gehouden.
Het telen van de kaviaar komt aan op goede timing. De periode waarin de hoogste kwaliteit kaviaar kan worden gewonnen, duurt maar een week. Daarom krijgen de dieren geregeld een echo en punctie om te bepalen of en wanneer ze kuitschieten. Alle dieren worden gechipt om die gegevens bij te houden.
Voordat de kaviaar wordt geoogst, wordt de steur bedwelmd met een tik op de kop van een hamer. Dat komt heel nauw. Als de steur in paniek raakt, laat ze een stof los in haar geslachtsklieren die de structuur van de eitjes bederft. Dat doet ze ook wanneer ze sterft. Daarom willen telers het dier niet doden voordat ze de kaviaar kunnen oogsten. Dat gebeurt vlak daarna. Het hele proces van de steur uit het bassin tot kaviaar in het potje duurt maximaal 20 minuten. Dit alles om het lijden van de vis te beperken en de kwaliteit van de kaviaar zo goed mogelijk te houden.
No kill-methode
De ‘no kill’-methode om de kaviaar te kunnen winnen, ook wel bekend als ‘stripping’ of ‘melken,’ houdt in dat de eitjes van de steur worden verzameld door een techniek waarbij de eitjes voorzichtig uit de buik worden gehaald zonder de vis te doden. Deze techniek vereist gespecialiseerde kennis en zorgvuldige behandeling om het welzijn van de steur te waarborgen. Deze methode wordt vaak gezien als een diervriendelijker alternatief voor traditionele methoden, waarbij de vis wordt gedood om de eitjes (kaviaar) te verkrijgen.
In het verleden heeft ANNA Dutch kaviaar gewonnen door dieren ‘af te strijken.’ Daar is het bedrijf op teruggekomen, om twee redenen.
Eén, omdat de daarvoor gangbare methode de bevalling hormonaal stimuleert door een proteïne bij de vis in te spuiten. Dat past niet binnen de filosofie van ANNA Dutch om zo natuurlijk mogelijk te werken, en die hormonen komen ook nog eens in het product. Dat beïnvloedt niet alleen de smaak, maar maakt het ook gevaarlijk voor zwangere vrouwen om te eten.
Twee, omdat ze door de jaren zagen dat veel steuren alsnog last kregen van een infectie, onvruchtbaarheid of stress doordat de ingewanden van de vis kapot waren gedrukt. Daardoor verslechtert ook de kwaliteit van het vlees en de tweede viskuit.
Geen tegenstrijdigheid
De aandacht voor dierenwelzijn is dan ook niet geheel onbaatzuchtig. Additieven in het voer, vies water of stress maken de kaviaar en het vlees allemaal minder lekker, en ANNA Dutch streeft naar de hoogste kwaliteit. Voor ons is dat geen tegenstrijdigheid. Het laat juist zien dat met aandacht voor dierenwelzijn ook goed geld kan worden verdiend.
We danken ANNA Dutch voor hun gastvrijheid en Wim voor zijn deelname aan dit eerste bedrijfsbezoek van de Liberale Dierenvrienden!
Ons onderzoek naar viskweek gaat verder. Heb je daarvoor tips of wil je meepraten? Laat het ons vooral weten!